گروه نرم افزاری آسمان

فصل یازدهم : آداب وداع با شهیدان


11 / 1ادب وداع با سیّد الشهدا علیه السلام

کامل الزیارات به نقل از ابو حمزه ثُمالی ، از امام صادق علیه السلام : هنگامی که پس از فراغت از زیارت ها ، خواستی خداحافظی کنی ، تا می توانی [ قبل از وداع ] بر آنها (زیارت ها) بیفزا ، و جایت را در نینوا یا غاضریّه (1) ، قرار ده ، و هر گاه خواستی زیارت کنی ، غسل کن و [ هنگام وداع ، ابتدا ]زیارت وداع را به انجام رسان . و چون زیارتت را به پایان بُردی ، رو به روی امام علیه السلام بِایست و قبر را بپای و بگو : سلام بر تو، ای ولیّ خدا ! سلام بر تو ، ای ابا عبد اللّه ! تو ، سپر عذاب منی و اکنون ، هنگام بازگشت من است ، نه از سرِ روی گرداندن ، و نه جای گزین کردن کس دیگری به جای تو ، و نه مقدّم داشتن غیر تو بر تو ، و نه بی رغبتی به نزدیکی تو ، که خود را در معرضِ پیشامدها نهادم و خانه و کاشانه را رها نمودم . مرا در روز نیاز و فقر و بیچارگی ام در یاب ؛ روزی که پدر و مادرم ، فرزندانم ، دوستان و خویشانم ، هیچ یک ، به کار من نمی آیند . از خدایی که اندازه کرد و آفرید ، می خواهم که به خاطرِ شما ، گِره از کارم بگشاید ، و از خدایی که دوری از جایت را بر من مقدّر کرده ، می خواهم که این را آخرین دیدار و بازگشت من ، قرار ندهد ، و از خدایی که چشمم را بر تو گِریان ساخته ، می خواهم آن را تکیه گاه من قرار دهد ، و از خدایی که مرا از خانه و کاشانه ام به این جا رسانده ، می خواهم که آن را اندوخته من قرار دهد ، و از خدایی که مکان تو را به من نشان داد و مرا به تسلیم شدن در برابر تو و زیارتت ره نمود ، می خواهم که مرا به حوض شما در آورد و همراهی با شما را در بهشت و کنار پدران صالحت که خدا بر همه آنان ، درود فرستد ، روزی ام سازد . سلام بر تو ، ای گزیده خدا ! سلام بر محمّد بن عبد اللّه ، حبیب خدا و برگزیده او ، امین و پیام آورش و سَرور پیام آوران ! سلام بر امیر مؤمنان ، وصیّ فرستاده خدای جهانیان و پیشوای روسپیدان ! سلام بر امامان ره یافته در راه ! سلام بر هر کس از شما که در حائر (کربلا) است ! سلام بر فرشتگانِ جای گرفته و اقامت گُزیده [ در حرم حسین ]و تسبیحگوی خدا که قیام کننده به فرمان خدا هستند ! سلام بر ما و بر بندگان صالح خدا ! و ستایش ، ویژه خدای جهانیان است» . و می گویی : سلام خدا و سلام فرشتگان مقرّبش ، پیامبران مُرسَلش و بندگان صالحش ای فرزند پیامبر خدا ، بر تو ، و بر روح و پیکرت ، و بر فرزندان تو و هر کس از اولیایت که در محضرت حاضر است ! تو را به خدا می سپارم و خدا را به مراقبت از تو ، فرا می خوانم و بر تو سلام می کنم . به خدا ، پیامبرش و آنچه از نزد خدا آورده است ، ایمان آوردیم . خدایا ! ما را جزو گواهان بنویس . و می گویی : خدایا ! بر محمّد و خاندان محمّد ، درود فرست و آن را آخرین زیارت من از فرزند پیامبرت ، قرار مده و زیارت او را تا همیشه بودنم روزی ام کن . خدایا ! مرا از محبّت ایشان ، بهره مند کن ، ای خدای جهانیان ! خدایا ! او را به جایگاه ستوده برسان که تو بر هر کاری ، توانایی . خدایا ! از تو می خواهم بعد از این سلام ها و درودها ، [ باز ] بر محمّد و خاندان محمّد ، درود فرستی و این را آخرین زیارت او از جانب من قرار ندهی ؛ ولی اگر چنین کردی ای پروردگار من ، مرا با او ، پدران و دوستانش محشور بگردان و اگر مرا باقی گذاردی ای خدا ، بازگشت دوباره و دوباره به او را در سایه رحمتت ، روزی ام کن ، ای مهربان ترینِ مهربانان ! خدایا ! مرا نزد اولیایت ، نیک نام بدار و مرقدهایشان را محبوب من بگردان . خدایا ! بر محمّد و خاندان محمّد ، درود فرست و مرا از یاد خود ، غافل مگردان و به افزون کردن دنیا و سرگرم شگفتی های شادی زای آن و گرفتارِ جلوه های زیبایش شدن و یا تنگ گرفتن بر من ، آن گونه که رنج تحصیلش ، به کردارم زیان برساند و دلم از اندیشه آن ، پُر شود ، مشغول مساز و از دنیا ، آن اندازه به من عطا کن که از مردم شرورت ، بی نیاز شوم و مرا به رضایت تو برساند ، ای [ خدای ] رحمان ! سلام بر شما ، ای فرشتگان خدا ، زائران قبر ابا عبد اللّه ! پس گونه راستت را یک بار و گونه چپت را نیز یک بار بر قبر می گذاری و در دعا و درخواست ، پافشاری می کنی و هنگام بیرون رفتن ، از قبر روی نمی گردانی تا این که خارج شوی .


1- .ر .ک :نقشه شماره 4 در پایان جلد 5 .



کامل الزیارات عن یوسف الکناسی عن أبی عبد اللّه [الصادق] علیه السلام :إذا أرَدتَ أن تُوَدِّعَ الحُسَینَ بنَ عَلِیٍّ علیه السلام فَقُل : السَّلامُ عَلَیکَ ورَحمَهُ اللّهِ وبَرَکاتُهُ ، أستَودِعُکَ اللّهَ وأقرَأُ عَلَیکَ السَّلامَ ، آمَنّا بِاللّهِ وبِالرَّسولِ ، وبِما جِئتَ بِهِ ودَلَلتَ عَلَیهِ ، وَاتَّبَعنَا الرَّسولَ فَاکتُبنا مَعَ الشّاهِدینَ ، اللّهُمَّ لا تَجعَلهُ آخِرَ العَهدِ مِنّا ومِنهُ . اللّهُمَّ إنّا نَسأَلُکَ أن تَنفَعَنا بِحُبِّهِ ، اللّهُمَّ ابعَثهُ مَقاما مَحمودا ، تَنصُرُ بِهِ دینَکَ ، وتَقتُلُ بِهِ عَدُوَّکَ ، وتُبیرُ (1) بِهِ مَن نَصَبَ حَربا لِالِ مُحَمَّدٍ ؛ فَإِنَّکَ وَعَدتَهُ ذلِکَ ، وأنتَ لا تُخلِفُ المیعادَ ، السَّلامُ عَلَیکَ ورَحمَهُ اللّهِ وبَرَکاتُهُ . أشهَدُ أنَّکُم شُهَداءُ نُجَباءُ ، جاهَدتُم فی سَبیلِ اللّهِ ، وقُتِلتُم عَلی مِنهاجِ رَسولِ اللّهِ صَلَّی اللّهُ عَلَیهِ وآلِهِ وَابنِ رَسولِهِ کَثیرا ، أنتُمُ السّابِقونَ وَالمُهاجِرونَ وَالأَنصارُ . أشهَدُ أنَّکُم أنصارُ اللّهِ وأنصارُ رَسولِهِ ، فَالحَمدُ للّهِِ الَّذی صَدَقَکُم وَعدَهُ ، وأراکُم ما تُحِبّونَ ، وصَلَّی اللّهُ عَلی مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ ورَحمَهُ اللّهِ وبَرَکاتُهُ . اللّهُمَّ لا تَشغَلنی فِی الدُّنیا عَن شُکرِ نِعمَتِکَ ، لا بِإِکثارِ تُلهینی عَجائِبُ بَهجَتِها ، وتَفتِنُنی زَهَراتُ زینَتِها ، ولا بِإِقلالٍ یَضُرُّ بِعَمَلی کَدُّهُ ، ویَمَلَأُ صَدری هَمُّهُ ، أعطِنی مِن ذلِکَ غِنیً عَن شِرارِ خَلقِکَ ، وبَلاغا أنالُ بِهِ رِضاکَ یا أرحَمَ الرّاحِمینَ ، وصَلَّی اللّهُ عَلی رَسولِهِ مُحَمَّدِ بنِ عَبدِ اللّهِ ، وعَلی أهلِ بَیتِهِ الطَّیِّبینَ الأَخیارِ ، ورَحمَهُ اللّهِ وبَرَکاتُهُ . (2)


1- .مُبِیر : مُهلک ، یقال : بار الرجل یبورُ بَورا (النهایه : ج 1 ص 161 «بور») .
2- .کامل الزیارات : ص 435 ح 669 ، کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 2 ص 597 ح 3200 نحوه ، بحار الأنوار : ج 101 ص 282 ح 3 .


کامل الزیارات به نقل از یوسف کُناسی ، از امام صادق علیه السلام : هنگامی که خواستی با حسین بن علی علیه السلام وداع کنی ، بگو : سلام و رحمت و برکات خدا بر تو ! تو را به خدا می سپارم و بر تو سلام می رسانم . به خدا ، پیامبرش و آنچه آوردی و بدان ره نمودی ، ایمان آوردیم و از فرستاده[ ی خدا ] پیروی کردیم . پس ما را با گواهان بنویس . خدایا ! آن را آخرین دیدار ما و او قرار مده . خدایا ! از تو می خواهیم که محبّت ما به او را برایمان سودمند ، قرار دهی . خدایا ! او را به منزلگاه ستوده ، برسان . دینت را با او یاری می دهی ، دشمنت را با او می کُشی و هر کس را که پرچم ستیزه با خاندان محمّد بر افراشته است ، با او هلاک می سازی که تو ، آن را وعده داده ای و تو خُلفِ وعده نمی کنی . سلام و رحمت و برکات خدا بر تو باد ! گواهی می دهم که شما ، شهیدان و نجیبان هستید . در راه خدا جهاد کردید و در راه پیامبر خدا و فرزندش ، کشته های فراوان دادید . شما ، پیشی گیرندگان مهاجران و انصار هستید . گواهی می دهم که شما ، یاوران خدا و یاوران پیامبرش هستید . ستایش ، خدایی را که وعده اش به شما را محقّق کرد و آنچه را دوست می دارید ، به شما نمایانْد . خداوند بر محمّد و خاندان محمّد ، درود فرستد ، و رحمت و برکات خدا بر آنان باد ! خدایا ! مرا در دنیا از سپاس گزاری نعمتت به کارهایی چنین ، سرگرم مکن : افزودن بر دارایی به گونه ای که شگفتی های شادی آورش مرا سرگرم کند و جلوه های زیبایش ، مرا گرفتار سازد ، و نه تنگ دستی ای که رنج طلب روزی به عملم زیان رساند و دلم را از اندیشه آن ، پُر کند . در این میان ، مرا از مردم شرورت ، بی نیاز کن و آن اندازه که به رضایت تو برسم ، به من عطا کن ، ای مهربان ترینِ مهربانان ! خداوند بر پیامبرش محمّد بن عبد اللّه و خاندان پاک و نیکوکارش درود فرستد ، و رحمت و برکات خدا بر ایشان باد !


کامل الزیارات عن صفوان الجمّال عن أبی عبد اللّه [الصادق] علیه السلام :مَنِ اغتَسَلَ بِماءِ الفُراتِ وزارَ قَبرَ الحُسَینِ علیه السلام ، کانَ کَیَومَ وَلَدَتهُ اُمُّهُ صِفرا مِنَ الذُّنوبِ ولَوِ اقتَرَفَها کَبائِرَ ، وکانوا یُحِبّونَ الرَّجُلَ إذا زارَ قَبرَ الحُسَینِ علیه السلام اغتَسَلَ ، وإذا وَدَّعَ لَم یَغتَسِل ، ومَسَحَ یَدَهُ عَلی وَجهِهِ إذا وَدَّعَ . (1)


1- .کامل الزیارات : ص 342 ح 578 ، بحار الأنوار : ج 101 ص 143 ح 14 .


کامل الزیارات به نقل از صفوان جمّال : امام صادق علیه السلام فرمود : «هر کس در آب فرات ، غسل کند و قبر حسین علیه السلام را زیارت کند ، مانند روزی [ می شود ] که مادرش او را زاده است ؛ تهی از گناهان ، حتّی اگر مرتکب گناه کبیره شده باشد ». [ امامان علیهم السلام ] دوست می داشتند که وقتی کسی حسین علیه السلام را زیارت می کند ، غسل کند و هنگامی که وداع می کند ، غسل نکند ؛ بلکه دستش را به هنگام خداحافظی بر صورتش بکشد .


11 / 2أدَبُ وَداعِ أبِی الفَضلِ العَبّاسِ علیه السلامکامل الزیارات عن أبی حمزه الثُّمالی عن أبی عبد اللّه [الصادق] علیه السلام :إذا وَدَّعتَ العَبّاسَ علیه السلام ، فَأتِهِ وقُل : أستَودِعُکَ اللّهَ وأستَرعیکَ ، وأقرَأُ عَلَیکَ السَّلامَ ، آمَنّا بِاللّهِ وبِرَسولِهِ ، وبِکِتابِهِ وبِما جاءَ بِهِ مِن عِندِ اللّهِ ، اللّهُمَّ فَاکتُبنا مَعَ الشّاهِدینَ . اللّهُمَّ لا تَجعَلهُ آخِرَ العَهدِ مِن زیارَتی قَبرَ ابنِ أخی نَبِیِّکَ ، وَارزُقنی زِیارَتَهُ أبَدا ما أبقَیتَنی ، وَاحشُرنی مَعَهُ ومَعَ آبائِهِ فِی الجِنانِ ، وعَرِّف بَینی وبَینَهُ وبَینَ رَسولِکَ وأولِیائِکَ . اللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ وتَوَفَّنی عَلَی الإِیمانِ بِکَ ، وَالتَّصدیقِ بِرَسولِکَ ، وَالوِلایَهِ لِعَلِیِّ بنِ أبی طالِبٍ وَالأَئِمَّهِ مِن وُلدِهِ ، وَالبَراءَهِ مِن عَدُوِّهِم ؛ فَإِنّی قَد رَضیتُ بِذلِکَ یا رَبِّ . وتَدعُو لِنَفسِکَ ولِوالِدَیکَ ولِلمُؤمِنینَ وَالمُسلِمینَ ، وتَخَیَّرُ مِنَ الدُّعاءِ . (1) بیان قال العلّامه المجلسی قدس سره : أقول : قد مضی ذکر زیاره العباس علیه السلام فی الزِّیارَه الکبیره المنقوله عن المفید رحمه الله علی وجه أبسط ، وذکر الأصحاب فی زیارته الصلاه ، والخبر خالٍ عنها ، ولذا بعض المعاصرین یمنع من الصلاه لغیر المعصوم لعدم التصریح فی النصوص بالصلاه لهم عند زیارتهم ، لکن لو أتی الإنسان بها لا علی قصد أنّها مأثوره علی الخصوص ، بل للعمومات التی فی إهداء الصلاه والصدقه والصوم وسائر أفعال الخیر للأنبیاء والأئمه والمؤمنین والمؤمنات ، وإنّها تدخل علی المؤمنین فی قبورهم وتنفعهم ، لم یکن به بأس وکان حسنا ، مع أنّ المفید وغیره رحمهم اللّه ذکروها فی کتبهم ، فلعلّهم وصل إلیهم خبر آخر لم یصل إلینا ، وسیأتی زیاره جابر رضی الله عنهله علیه السلام فی باب زیاره الأربعین وهی مشتمله علی الصلاه . ثُمَّ اعلم أنّ ظاهر تلک الروایه جواز الوقوف علی قبره رضی الله عنه ، علی أیّ وجه کان ، ولو کانت السقیفه فی الزمن السابق علی نحو بناء زماننا لکان ظاهر الخبر مواجهته عند الزِّیارَهَ ، لکن ظاهر کلام الأصحاب وعملهم أنّ فی زیاره غیر المعصوم لا ینبغی مواجهته بل ینبغی استقبال القبله فیها والوقوف خلفه ، ولم أر تصریحا فی أکثر الزیارات المنقوله بذلک . نعم ورد فی زیاره المؤمنین مطلقا استحباب استقبال القبله کما سیأتی ، لکن لا یبعد أن یقال کما أنّهم امتازوا عن سائر المؤمنین بهذه الزیارات المشتمله علی المخاطبات ، فلعلّهم امتازوا عنهم باستقبالهم کما هو عاده المکالمات والمحاورات ، لکن ورد فی بعض الروایات المنقوله الأمر باستقبال القبله عند زیاره بعضهم ، کزیاره علیّ بن الحسین علیه السلام فیما ورد عن الناحیه المقدّسه ، وقد مرّ فی الباب السابق ، والتخییر فیما لم یرد فیه شیء علی الخصوص أظهر ، واللّه یعلم . (2)



1- .کامل الزیارات : ص 442 ح 672 ، بحار الأنوار : ج 101 ص 278 ح 2 .
2- .بحار الأنوار : ج 101 ص 278 ذیل ح 2 .


11 / 2آداب وداع با ابو الفضل العبّاس علیه السلام

کامل الزیارت به نقل از ابو حمزه ثُمالی ، از امام صادق علیه السلام : هنگامی که عبّاس علیه السلام را وداع می کنی ، نزد او بیا و بگو : تو را به خدا و خود را به تو می سپارم و بر تو سلام می رسانم . به خدا ، پیامبرش ، کتابش و آنچه از نزد خدا آورده است ، ایمان آوردیم . خدایا ! ما را همراه گواهان بنویس . خدایا ! آن را آخرین زیارت من از قبر فرزند برادر پیامبرت ، قرار مده و زیارت او را تا همیشه ماندنم روزی ام کن ، و مرا با او و پدرانش در بهشت ، محشور بگردان ، و مرا با او ، پیامبرت و اولیایت آشنا کن . خدایا ! بر محمّد و خاندانش ، درود فرست و مرا بر ایمان به تو ، تصدیق پیامبرت ، ولایت علی بن ابی طالب و امامان از نسلش ، و بیزاری از دشمنشان بمیران که من به آن راضی ام ، ای خدای من! و برای خودت ، پدر و مادرت ، مؤمنان و مسلمانان ، دعا کن و هر دعایی را که خواستی ، برگُزین .

توضیحعلّامه مجلسی می گوید : زیارت عبّاس علیه السلام در زیارت نامه بلندی که از شیخ مفید قدس سره نقل کردیم ، به شکل مفصّل تری گذشت و عالمان شیعه در زیارت او ، نماز را هم ذکر کرده اند ؛ امّا روایت ، از آن ، تهی است و از این رو ، برخی معاصران ، از نماز خواندن برای غیر معصوم ، منع می کنند ؛ زیرا در روایات ، به نماز خواندن به هنگام زیارتشان اشاره ای نشده است ؛ امّا اگر کسی نه به قصد این که در روایتی بخصوص گفته شده باشد ، بلکه به دلیل روایات فراگیری که هدیه کردن نماز ، صدقه ، روزه و دیگر کارهای خیر را برای پیامبران ، امامان ، و مردان و زنان باایمان ، تجویز می کند و می گوید که این کارها ، بر قبرهای مؤمنان ، وارد می شود و به آنان سود می رساند ، نماز بخواند ، اشکالی ندارد و کار نیکویی است . افزون بر این ، شیخ مفید و دیگران رحمهم اللّه ، نماز خواندن را در کتاب هایشان نقل کرده اند . پس شاید روایت دیگری به دست ایشان رسیده که به ما نرسیده است و به زودی ، روایت جابر در باب «زیاره الأربعین» می آید که مشتمل بر نماز است . سپس بدان که ظاهر آن روایت ، جواز ایستادن بر سر قبر او به هر صورت است و اگر سایه بان در گذشته ، مانند بنای کنونی آن باشد ، از ظاهر روایت ، رو به روی قبر ایستادن ، فهمیده می شود ؛ امّا ظاهر سخنان عالمان شیعه و سیره آنان در زیارت غیر معصوم ، آن است که رو به رو ایستادن را خوب نمی دانند ، بلکه رو به قبله بودن و ایستادن در پشتِ قبر را پسندیده می دانند ؛ امّا من در بیشتر روایات نقل شده ، تصریحی به این کار نیافتم . آری ! در زیارت همه مؤمنان ، استحباب رو به قبله ایستادن ، آمده است ، همان گونه که خواهد آمد ؛ امّا دور نیست که گفته شود همان گونه که امام زادگان از دیگر مؤمنان با این زیارت نامه های مشتمل بر گفتگو ، جدا شده اند ، شاید در رو به روی ایشان ایستادن نیز این امتیاز را دارند ، آن سان که عادت در گفتگو و سخن گفتنِ رو در روست ؛ امّا در برخی روایت ها ، رو به قبله ایستادن هنگام زیارت برخی از ایشان هم نقل شده است ، مانند آنچه در زیارت علی اکبر علیه السلام از سوی ناحیه مقدّسه (امام زمان علیه السلام ) آمده است که در باب قبل گذشت ، و آزاد بودن در برگزیدن یکی از دو حالت ، در جایی که روایت خاصّی نرسیده ، ظاهرتر است ؛ و اللّه یعلم !


11 / 3أدَبُ وَداعِ سائِرِ الشُّهَداءِالمزار للمفید :ثُمَّ حَوِّل وَجهَکَ إلی قُبورِ الشُّهَداءِ فَوَدِّعُهم ، وقُل : السَّلامُ عَلَیکُم ورَحمَهُ اللّهِ وبَرَکاتُهُ . اللّهُمَّ لا تَجعَلهُ آخِرَ العَهدِ مِن زِیارَتی إیّاهُم ، وأشرِکنی مَعَهُم ، فی صالِحِ ما أعطَیتَهُم عَلی نُصرَتِهِمِ ابنَ نَبِیِّکَ ، وحُجَّتَکَ عَلی خَلقِکَ ، وجِهادِهِم مَعَهُ . اللّهُمَّ اجمَعنا وإیّاهُم فی جَنَّتِکَ مَعَ الشُّهَداءِ وَالصّالِحینَ ، وحَسُنَ اُولئِکَ رَفیقاً ، أستَودِعُکُمُ اللّهَ وأقرَأُ عَلَیکُم السَّلامَ ، اللّهُمَّ ارزُقنِی العَودَ إلَیهِم ، وَاحشُرنی مَعَهُم ، یا أرحَمَ الرّاحِمینَ . 1


11 / 3ادب وداع با دیگر شهیدان

المزار ، مفید :سپس صورتت را به سوی قبرهای شهیدان کن و با آنان ، خداحافظی کن و بگو : سلام و رحمت و برکات خدا بر شما باد ! خدایا ! آن را آخرین زیارت من از ایشان ، قرار مده و مرا در عمل صالحِ یاری دادنشان به فرزند پیامبرت و حجّتت بر خلقت و جهاد همراه او ، با ایشان ، شریک گردان . خدایا ! ما و ایشان را در بهشتت ، همراه شهیدان و صالحان ، گِرد هم آور ، که نیکو همراهانی اند . شما را به خدا می سپارم و به شما سلام می رسانم . خدایا ! بازگشت به سوی ایشان را روزی ام کن و مرا با ایشان ، محشور کن ، ای مهربان ترینِ مهربانان ! (1)



1- .علّامه مجلسی رحمه الله می گوید: ازقرینه ها برداشت می شود که وداع با شهیدان نیز از تتمّه روایت ابو حمزه ثمالی است و همه آن ، از تتمّه روایت بلندی که پیش تر، از ثُمالی نقل کردیم.


الفصل الثانی عشر : الزِّیاراتُ المَخصوصَهُ12 / 1فَضلُ زِیارَتِهِ فی العاشِرِ مِن شَهرِ مُحَرَّمِ الحَرامِالمزار للمفید عن جابر الجعفی عن أبی عبد اللّه [الصادق] علیه السلام :مَن باتَ عِندَ قَبرِ الحُسَینِ علیه السلام لَیلَهَ عاشوراءَ ، لَقِیَ اللّهَ یَومَ القِیامَهِ مُلَطَّخا بِدَمِهِ ، وکَأَنَّما قُتِلَ مَعَهُ فی عَصرِهِ . (1)

المزار للمفید عن جابر الجعفی عن أبی عبد اللّه [الصادق] علیه السلام :مَن زارَ قَبرَ الحُسَینِ یَومَ عاشوراءَ وباتَ عِندَهُ ، کانَ کَمَنِ استُشهِدَ بَینَ یَدَیهِ . (2)

کامل الزیارات عن محمّد بن جمهور العمی عمّن ذکره عنهم علیهم السلام :مَن زارَ قَبرَ الحُسَینِ علیه السلام یَومَ عاشوراءَ ، کانَ کَمَن تَشَحَّطَ (3) بِدَمِهِ بَینَ یَدَیهِ . (4)

.

1- .المزار للمفید : ص 51 ح 2 ، کامل الزیارات : ص 323 ح 548 ، المزار الکبیر : ص 351 ح 2 وفیهما «عرصته» بدل «عصره» ، مصباح المتهجّد : ص 771 ، الإقبال : ج 3 ص 50 وفیهما «عرصه کربلاء» بدل «عصره» ، بحار الأنوار : ج 101 ص 103 ح 4 .
2- .المزار للمفید : ص 52 ح 2 ، مصباح المتهجّد : ص 771 ، کامل الزیارات : ص 323 ح 549 ، بحار الأنوار : ج 101 ص 104 ح 7 .
3- .یتشحّط فی دمه : أی یتخبّط فیه ویضطرب ویتمرّغ (النهایه : ج 2 ص 449 «شحط») .
4- .کامل الزیارات : ص 324 ح 552 ، بحار الأنوار : ج 101 ص 105 ح 13 .